Obsesif Kompulsif Bozukluk (OKB) Nedir? Belirtileri ve Nedenleri
Günlük hayatta çoğu insan zaman zaman aynı düşünceleri tekrar tekrar düşünebilir veya bazı şeyleri kontrol etme ihtiyacı hissedebilir. Ancak bu düşünceler ve davranışlar kişinin yaşam kalitesini düşürecek boyuttaysa ve kontrol edilemez hale geldiyse, Obsesif Kompulsif Bozukluk (OKB) adı verilen psikolojik bir durumdan bahsetmek mümkündür.
OKB Nedir?
Obsesif Kompulsif Bozukluk, kişide istemsiz şekilde ortaya çıkan, tekrarlayan düşünceler (obsesyonlar) ve bu düşünceleri azaltmak ya da kontrol altına almak için yapılan davranışlar (kompulsiyonlar) ile karakterize edilen bir kaygı bozukluğudur.
Obsesyonlar genellikle kişiyi rahatsız eden, mantıksız olduğunu bilse bile zihninden atamadığı düşünceler veya imgeler şeklinde ortaya çıkar. Kompulsiyonlar ise bu rahatsızlığı azaltmak için tekrar tekrar yapılan davranışlardır.
Yaygın Obsesyon ve Kompulsiyon Örnekleri
Yaygın obsesyonlar:
Kirlenme veya mikrop kapma korkusu
Başkasına zarar verme düşüncesi
Dini ya da ahlaki değerlere aykırı düşünceler
Eşyaların düzenli veya simetrik olması gerekliliği
Cinsel içerikli, uygunsuz düşünceler
Yaygın kompulsiyonlar:
Sürekli el yıkama veya temizleme
Aynı şeyi defalarca kontrol etme (kapı kilidi, ocak, priz vs.)
Belirli sayılarda sayma veya ritüeller oluşturma
Simetri sağlama çabası
İçsel dualar ya da tekrarlar
OKB Neden Olur?
OKB’nin nedeni tam olarak bilinmemekle birlikte, biyolojik, genetik ve çevresel faktörlerin rol oynadığı düşünülmektedir.
1. Genetik Faktörler: Ailede OKB öyküsü olan bireylerde bu bozukluğun görülme ihtimali daha yüksektir.
2. Beyin Yapısı ve İşleyişi: Beynin bazı bölgelerinde işlevsel farklılıklar (özellikle serotonin dengesizliği) OKB gelişiminde etkili olabilir.
3. Travmalar ve Stres: Çocukluk döneminde yaşanan travmalar, ciddi stres durumları ya da büyük yaşam değişiklikleri OKB belirtilerini tetikleyebilir.
4. Kişilik Özellikleri: Mükemmeliyetçi, kuralcı ve kontrolcü kişilik yapısına sahip bireylerde OKB gelişme riski daha fazladır.
OKB’nin Yaşam Kalitesine Etkisi
OKB, kişinin işlevselliğini ciddi şekilde etkileyebilir. Günlük işler aksayabilir, ilişkiler zarar görebilir ve kişi içsel bir huzursuzlukla sürekli mücadele etmek zorunda kalabilir. Özellikle tedavi edilmediğinde takıntılar zamanla daha karmaşık ve yaygın hale gelebilir.
Ne Zaman Destek Alınmalı?
Aşağıdaki durumlardan biri ya da birkaçı varsa, bir uzmandan destek almak önemlidir:
Takıntılı düşünceler günlük yaşamı olumsuz etkiliyorsa
Kompulsif davranışlar zamanın büyük kısmını alıyorsa
Takıntılar nedeniyle sosyal ilişkiler, iş ya da okul hayatı zarar görüyorsa
Kişi kendi başına bu döngüyü kıramıyorsa
Sonuç
OKB, tedavi edilebilir bir ruhsal bozukluktur. Doğru terapi yöntemleri ve gerekirse ilaç desteği ile semptomlar önemli ölçüde azaltılabilir. En önemlisi, bu durumun yalnızca sizin başınıza gelmediğini ve profesyonel destekle iyileşme şansınızın yüksek olduğunu unutmamaktır.
