Sosyal Fobi (Sosyal Anksiyete Bozukluğu) Nedir? Belirtileri ve Tedavi Yöntemleri
Toplum içinde konuşurken kalbinizin hızlı hızlı çarptığını, ellerinizin titrediğini ya da “ya rezil olursam” düşüncesinin sizi sarıp sarmaladığını hiç hissettiniz mi? Eğer bu durum sık sık tekrar ediyor ve sosyal ortamlardan uzak durmanıza neden oluyorsa, sosyal fobi ile karşı karşıya olabilirsiniz.
Sosyal Fobi Nedir?
Sosyal fobi ya da diğer adıyla sosyal anksiyete bozukluğu, kişinin başkaları tarafından değerlendirilme, eleştirilme veya küçük düşme korkusuyla sosyal ortamlardan kaçınmasıyla karakterize edilen bir kaygı bozukluğudur. Bu durum kişinin okul, iş ve özel hayatını önemli ölçüde etkileyebilir.
Sosyal Fobi Belirtileri
Sosyal fobi, hem fiziksel hem duygusal düzeyde birçok belirtiyle kendini gösterebilir:
Duygusal Belirtiler:
Toplum içinde konuşmaktan ya da sunum yapmaktan yoğun kaygı duyma
Tanımadığı insanlarla konuşurken aşırı gerilme
Utanma korkusu ve sık sık “kendimi rezil ederim” düşüncesi
İlgi odağı olmaktan kaçınma
Topluluk önünde yemek yiyememe, yazı yazamama
Fiziksel Belirtiler:
Davranışsal Belirtiler:
Sosyal ortamlardan kaçınma
Katılmak zorunda kalınan etkinliklerde huzursuzluk yaşama
Göz teması kurmaktan kaçınma
Düşünmeden ve plan yapmadan konuşamama
Sosyal Fobi Neden Olur?
Sosyal fobinin ortaya çıkmasında birçok etken rol oynayabilir:
Genetik yatkınlık: Aile bireylerinde sosyal fobi ya da anksiyete öyküsü varsa risk artabilir.
Çocukluk yaşantıları: Alay edilme, aşağılanma, reddedilme gibi deneyimler sosyal fobinin temelini oluşturabilir.
Kişilik özellikleri: Çekingen, içe dönük ve mükemmeliyetçi kişilerde daha sık görülür.
Beyin kimyası: Serotonin gibi bazı nörotransmitterlerdeki dengesizlikler sosyal kaygıyı tetikleyebilir.
Sosyal Fobi ile Başa Çıkma Yolları
Sosyal fobi tedavi edilebilir bir rahatsızlıktır. Tedavi süreci kişiye özel olarak planlanır ve şu yöntemler sıklıkla kullanılır:
1. Bilişsel Davranışçı Terapi (BDT)
BDT, sosyal fobide en etkili psikoterapi yöntemlerinden biridir. Kişinin olumsuz düşünce kalıplarını fark etmesi ve bunları yeniden yapılandırması hedeflenir.
2. Maruz Bırakma Terapisi
Korkulan sosyal durumlara aşamalı olarak maruz kalmak, kişinin bu durumları zamanla daha az tehdit edici algılamasına yardımcı olur.
3. Gevşeme Teknikleri
Nefes egzersizleri, meditasyon ve kas gevşetme çalışmaları ile kaygı düzeyi kontrol altına alınabilir.
4. İlaç Tedavisi
Bazı vakalarda antidepresanlar ya da anksiyolitik ilaçlar uzman kontrolünde kullanılabilir.
Sosyal Fobi Göz Ardı Edilmemeli
Sosyal fobi, sadece “utangaçlık” ya da “çekingenlik” değildir. Zamanla kişinin eğitim hayatını, kariyerini ve ilişkilerini ciddi anlamda etkileyebilir. Ancak doğru destekle, sosyal fobiyle baş etmek mümkündür. Psikolojik destek almak, bu süreci hem hızlandırır hem de kolaylaştırır.
